Aile ve çift terapisi almak için çatışmaları ilişkilerin olması zorunlu bir durum değildir. Evliliklerin güçlenmesi adına çiftlerin zaman zaman terapiden yararlanması evliliklerinin veya ilişkilerinin temel taşını daha çok sağlamlaştıracaktır. Bunun yanı sıra kavgaların sonuç vermediği, hayal kırıklıklarının egemen olduğu çatışmalı evliliklerde ise bir aile ve çift terapistinden destek almak son derece önem arz eder. Süreci uzatmak, ertelemek veya görmezden gelmek kişi veya kişilerde tükenmişlik, sinir ve stres yaratır.
Evlilikte / ilişkide problemlerin ana nedeni iletişim, duygusal yakınlık ve cinsellik eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra çift çocuk sahibiyse, çocukların ergenliğe geçiş dönemleri, evden ayrılmalarından sonra da çatışmalar yaşanabilir. Aile ve çift terapisi, ilişkilerde değişim ve gelişimi sağlamak adına aile ve çiftlerle yakından çalışılan psikoterapinin bir alt dalıdır. Bu terapi, çiftler arasında yaşanan problemler sonucu oluşan sıkıntıların çözmeyi amaçlamaktadır.
İLİŞKİLERDE YAYGIN OLARAK GÖRÜLEN İLETİŞİM PROBLEMLERİ
Her ilişkide problemler olabilir. İnsan zihni, bir sorunla karşılaştığında bir şeylerin ters gittiğini düşünmeye meyilli olsa da ilişkilerimizde sorunların olması ilişkinin sağlıksız olduğu anlamına gelmez. İlişkinin tarafları ortadaki sorunlara rasyonel yaklaştığı ve onları birlikte çözmek istedikleri sürece ilişki sağlıklı bir şekilde devam eder.
İlişki dediğimizde aklımıza ilk romantik ilişkiler gelir. Romantik ilişkilerde partnerlerle yaşanan sorunlar, çoğu zaman diğer ilişkilerdeki problemlere göre daha üzücü veya rahatsız edicidir. Elbette, bu kişiden kişiye göre değişir. Kimilerinin aile veya arkadaşlık ilişkilerinde yaşadığı problemler hayatlarında partnerleri ile daha fazla sorun yaşamaları açısından daha fazla tetikleme sebebi olabilir.
Kişiler arası farklılıkları da göz önünde bulundurduğumuzda ilişki dediğimiz genel bir başlık altında arkadaşlık, aile ve romantik ilişkilerden bahsetmek, yeri geldiğinde spesifik olarak bunlar üzerinden konuşmak yerinde olacaktır. Madem her ilişki problemi çok kötüye işaret değil ve sayısız ilişki türü içerisinde problemlerin de bir yeri var. Öyleyse ilişkilerin tanımını ve ilişki problemlerinin türlerini birlikte keşfedelim.
İlişki Nedir?
İlişki iki ya da daha fazla kişi arasında gelişen duygusal, fiziksel, sosyal ve maddi paylaşımların olduğu bir dinamik olarak adlandırılabilir. İlişkiler sürekli olarak değişen ve etkileşimli doğaları itibariyle dinamiktir.
Hayattaki birçok değişim ve gelişim, insanlarda yarattığı etkilerin yanı sıra insanların arasında gelişen dinamik bir yapıyı da oldukça yakından ilgilendirir ve etkiler. Kontrol edemediğimiz değişimler söz konusu olduğunda ilişkiler de bundan payını alarak çeşitli konularda olumsuz etkilenmeye başlar.
İlişki problemlerinin ortaya çıkabileceği birçok alan vardır:
- İletişim Problemleri
- Esnek Olmama Problemli
- İlişki İçinde Yardımlaşmamak
- Saygı Problemi
- Özel Alanlar Yaratma Problemi
- Cinsellik ve Yakınlık Kurma Problemi
- Güven Eksikliği
- Tarafların Kişisel Sorunları
- Problemi Reddetme Sorunu
İlişkide İletişim Problemleri
İlişkilerde yaşanan problemlerin kendini ilk gösterdiği alanlardan biri iletişimdir. Çünkü aslında iki insan arasındaki ilişkiyi oluşturan şey en başta kurdukları iletişim ve aralarında geliştirdikleri duygusal ve fiziksel birçok öğeyi de barındıran iletişim dilleri ve biçimleridir.
Etkili iletişim kurabilmek; ilişki içindeki kişilerin birbirini ve kendilerini tanıması, kelimeleri doğru ve etkin kullanabilmesi, empati ve hoşgörü sahibi olması, eleştiriye açık ve önyargısız yaklaşabilme yetisine sahip olması ve sözel dilin yanı sıra beden dilini de iyi kullanabilmesi gibi önemli birçok unsuru içermektedir.
Bu durumda ilişki dinamiğinde yer alan bireylerin etkili iletişim kurmaması, birçok şeyi etkili iletişim kurarak çözmek yerine karşı tarafın anlamasını beklemesi ve adım atamaması, duygu ve düşüncelerinde dürüst olmaması, konuşmadan önce düşünmemesi, iyi bir dinleyici olmaması gibi sebeplerle iletişim problemleri yaşaması olasıdır.
İletişim problemlerinin bir diğer sebebi de aslında ilişkinin içinde olan problemlerle ilgili yapıcı olmak yerine yıkıcı ve oldukça olumsuz ifadeler kullanarak suçlayıcı davranmak olabilir.
Bir sorun yaşadığınız zaman aşağıdaki yaklaşımları sergilemek sorunu çözmek yerine, daha da çözülemez ve karmaşık bir hale getirecektir:
- “Bu durumdan veya bu davranıştan rahatsız oluyorum.” yerine “Senden rahatsız oluyorum.” demek
- Ortadaki problemi ve problemin uyandırdığı duygu ve düşünceleri yapıcı bir şekilde paylaşmak yerine direkt olarak iletişimi keserek tavır almak
- Bir sorun olduğunda her iki tarafın da yaşanan probleme katkı sağladığını düşünmek yerine suçlayıcı davranmak
“Her ikimiz de hatalıyız ve sorunumu birlikte çözelim.” diye iş birliğine girmek yerine “Haydi, sen hatalısın ve sorunları çözmelisin.” gibi bir yaklaşım sergilemek ve karşı taraftan beklenen adım veya yanlış yaklaşımlarla sorunun üzerine yeni sorunlar ekleyebilirsiniz.
Saygı problemi
İlişkilerimizi genel olarak sevgi üzerine inşa ediyoruz. Tanıştığımızda veya birlikte vakit geçirmeye başladığımızda iki kişi arasında oluşan olumlu duyguların başında sevgi ve hoşlanma gibi duygular geliyor. Hatta, romantik ilişkileri düşündüğümüzde aşk gibi yoğun bir duygu söz konusu olduğunda olumlu duyguların tavan yaptığını ve hiçbir olumsuz özelliği göz önünde bile bulundurmadığımızı bilirsiniz.
Birbirimizi çok seviyor olmamız, birbirimizle vakit geçirmekten ve bir arada olmaktan büyük bir mutluluk ve heyecan duyuyor olmamız birbirimize saygı göstermemizi gerektirir mi? Birbirini çok yakından tanıyan ve seven insanlar, birbirlerinin görüşlerine, yaptıklarına veya tercihlerine karışmakta ve müdahale etmekte kendilerini daha rahat hissedebilirler. Bu davranışlar da bir noktada karşı tarafın seçimlerine saygı duymamayı beraberinde getirir.
Saygı duymak demek, ortak noktalarda buluşmamak ve gerektiğinde birbirimizin görüşlerini almamak demek değildir. Saygı duymak ve saygıyı göstermek, karşı tarafın sınırları olabileceğini kabul etmekle başlar. Ancak, insanlar bir ilişki içerisinde olduklarında çoğu sınırın ortadan kalktığını ve bir bütün haline geldiklerini düşünebilirler. Buna bağlı olarak bazı davranışlar sergileyebilirler.
İlişkide Özel Alanlar Yaratma Problemi
Aslında günümüzde bu problem, saygı duymama konusuyla eş değer olarak ilerlemektedir. Saygı duymadığımız noktada birbirimizin sınırlarına ve hatta özel alanlarına girmekteyiz.
Kabul etmeliyiz, bir romantik partneriniz olduğunda veya dünyadaki en iyi ve en yakın arkadaşınız söz konusu olduğunda onlar farklı bedenlerde bir kişi haline gelmiyoruz. Her insanın özel alana ihtiyacı vardır.
Yalnız vakit geçirmeye, yakın ilişki içinde olduğu kişi dışında başka insanlarla görüşmeye, farklı aktiviteler yapmaya, yaşanan her şeyi tek tek anlatıp paylaşmamaya ve bazı şeyleri kendine saklamaya ihtiyacı olabilir. Özel alanların neler olduğu konusunda uzunca bir liste oluşturabiliriz, aslında herkes için değişen bir yapısı da vardır ama bütün özel alanlar konusunda ortak olan şey, aslında herkesin buna ihtiyacı olduğudur.
İlişki içinde olduğunuz kişilerle birbirinize özel alanlar tanımıyorsanız ya da tarafların kendine oluşturduğu özel alanlara müdahale ediyorsanız ve her zaman bir şeyleri birlikte yapmak zorunda hissediyorsanız veya bu konuda partnerinizi zorluyorsanız; özel alan yaratmakla ilgili bir problem yaşıyor olabilirsiniz. Bu da bir ilişki problemi olarak ilerleyen zamanlarda olumsuz sonuçlara sebebiyet verebilir.
İlişkide Cinsellik ve Yakınlık Kurma Problemi
Romantik ilişkilerde cinsellik ve tüm ilişkilerde yakınlık önemli bir konudur. Romantik ilişkilerde cinsellikle ilgili birçok kuralın yazılıp çizildiğini duymuş olabilirsiniz. Haftada şu kadar cinsellik yaşamalısınız, orgazm olmalısınız, fanteziler kurmalısınız gibi kalıplar size de tanıdık geliyor olabilir.
Tüm çiftler aynı sayıda ve aynı sürede cinsellik yaşamak zorunda olmadığı gibi benzer şekilde de cinsellik yaşamak zorunda değildir. Ancak, burada en önemli konu partnerlerin birbirlerine olan uyumudur.
Cinsellik konusunda ilgi, beklenti ve istekler uyuştuğu, uyuşmasa bile karşılıklı olarak neye ihtiyaç duyduğunuz konusunda iletişim kurup birbirinizin memnuniyetini en açık haliyle ön plana aldığınız bir noktada sağlıklı bir cinsellikten bahsediyor olabiliriz. Aksi halde, ilişkide cinsellik konusu da bir problem haline gelebilir.
Romantik ilişkiler ve diğer tüm ilişki çeşitlerinde de yakınlık kurmak ve yakın temas halinde olduğunu karşılıklı olarak birbirine yansıtmak önemli bir konu olarak karşımıza çıkar. Bu konu hakkında karşılıklı dürüstçe paylaşımlar yaparak ilişkinizi çok daha kuvvetli bir şekilde güçlendirebilirsiniz.
İlişkide Güven Eksikliği
Tüm ilişkilerde güven, olmazsa olmaz olarak görülen parametrelerden biridir. İlişkilere başladığımızda güvenmek için karşımızdaki insanları tanımamız ve tanıma sürecinin verdiği bilgilerle kişiye dair belli başlı tahminlerimizin oluşması gerekir. Eğer ilişki ilerlediğinde güven aşamasında hala bir sıkıntı varsa göz önünde bulundurulması gereken iki unsur vardır:
- İnsanlara güvenmekte zorluk mu yaşıyorsunuz?
- Karşınızdaki insan güven verme konusunda zorluk mu yaşıyor?
Bu soruların karşılığını bulduğunuz zaman ilişkinizi daha sağlıklı şekilde yaşamaya başlayacaksınız.
İlişkide Tarafların Kişisel Sorunları
İlişki problemleri yalnızca ilişkinin içinde meydana gelmez. Bireylerin kendi hayatında kişisel sorunları da olabilir. Kişisel sorunların yarattığı bireysel zorlanmalar sebebiyle bu sorunlar ilişki içerisinde de problemlere sebebiyet verebilir. Eğer, ilişkiyi ciddi boyutta etkileyen bir durum mevcutsa ilişkileriniz içerisinde arkadaşlarınızdan, partnerinizden veya ailenizden destek almakla birlikte uzman desteği almak da sağlıklı bir ilişki kurabilmek için önem taşımaktadır.
İlişkide Problemi Reddetme Sorunu
Aslında maddelerle sıralanan bütün problemler ilişki içerisinde değerlendirildiğinde kendi içlerinde alt maddelere ayrılabilir ve çeşitlendirilebilir. Ancak, en büyük problemlerden bir tanesi, yaşanan tüm sorunlara rağmen bunları kabul etmemek, reddetmektir. Problem olduğunu kabul etmeksizin bu konuda çalışmak ve düzeltmek için uğraşmak da söz konusu olmayacaktır. Bu yüzden sorunlarla karşılıklı yüzleşmeli ve tamamen çözme odaklı yollara başvurmak ilişkinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesinde yardımcı olacaktır.
İlişki Problemlerinin Çözümü
Yukarıda bahsettiğimiz problemlerin hepsinde belirli çözüm yöntemleri sunmak mümkündür. Örneğin iletişim problemleri yaşıyorsanız etkili iletişim kurmak için kendinizi geliştirirsiniz ve karşı tarafla sorunları konuşmayı tercih edersiniz veya bir uzmandan yardım alırsınız. Ancak bir problem olmadığını düşündüğünüzde çözüm için alan açmak veya çözüm aramak da mümkün olmayacağı gibi çözülebilecek sorunlar, daha fazla olumsuz etkileyerek ilişkilerinizi çıkmaza sokabilir.
Bu durumu ilişkiyi yaşayan kişiler fark etmiyorsa belki yakınları fark edip uyarılarda bulunacak veya dikkatlerini bu konu üzerine çekecektir. Bu uyarılara kulak vermek ve harekete geçmek en faydalı yoldur diyebiliriz çünkü psikoterapi bile kendi isteğiyle gelen bireylerle başlanabilecek bir ilişki iken, ikili ilişkilerde çözüme yönelik bir istek ve çaba olmadan problemler de varlıklarını orada sürdürmeye devam edeceklerdir.
İlişki problemlerinizi çözmeye bir adım daha yaklaşacağınız yargısız bir ilişki kurmak için uzman psikologlardan yardım almanız hayatınız için çok yararlı olacaktır.
